VanHaber - Yazar ve şair Mirazê Cemal, Ermenistan’da yaşayan Kürtlerin sosyal ve kültürel yaşamlarına dair yaptığı değerlendirmede, “Eskiden Kürt kültürü ve folkloruna dair daha önemli işler yapılırdı, ancak milliyetçiliğin artmasıyla bu durum değişti. İnsanlar başka yerlere göç etmeye başladı” dedi.

,

Sovyetler Birliği dönemindeki Ermenistan’da yaklaşık 80 bin Kürt yaşıyordu. Sovyetlerin dağılması ve Kürt nüfusunun Avrupa ve diğer bölgelere göç etmesiyle bu sayı 40 bine kadar düştü.

40 bin Kürt’ün yaşadığı Ermenistan’da bugün 21 Kürt köyü bulunurken, bunların büyük çoğunluğu Ezidi inancına mensup. Ermenistan devleti ise, 1980’den bu yana Ezidileri Kürtlerden farklı bir ırk olarak değerlendirerek, bu konuda politikasını sürdürmeye devam ediyor.

Elegez Bölgesi olarak adlandırılan mıntıkada 11 Kürt köyü bulunuyor. Burada yaşayan Kürtlerin tamamı da Ezidi inancına mensup.

Elegez’deki sosyal ve kültürel yaşamdan söz eden yazar ve şair Mirazê Cemal, 1827-30’lu yıllarda Kürtlerin Kars bölgesinden Elegez’e göç ettirildiğini söyledi.

K24’e konuşan Mirazê Cemal, “1827-30’lu yıllarda Kuzey Kürdistan’dan göç edenler buraya yerleşti. Elegez’in o zamanlar adı ‘Camuşvana Mezin’ idi. 1918’de ikinci büyük göç başladı. Kürtler ikinci kez bu bölgelere yerleştirildi. Bu dönemde sadece Ermenilere soykırım yapılmadı. Ezidi ve Müslüman Kürtlere yönelik de soykırımlar yapıldı. O dönemde birçok Kürt erkeğinin başı kesildi” dedi.

Birinci Dünya Savaşı’nda birçok Kürt gencinin savaşmak için cephelere gönderildiğinden söz eden Cemal, kendi köylerinde 34 gencin savaşta yaşamını yitirdiğini anlattı.

Sovyetler Birliği döneminde Kürtçe tiyatroların bulunduğunu, okullarda Kürtçe derslerin verildiğini ve Kürt aydınlarının Erivan’da önemli çalışmalar yaptığını ifade eden Cemal, gençlerin yüksek eğitim aldığını dile getirdi.

“MİLLİYETÇİLİĞİN ARTMASIYLA KÜRTLERE YÖNELİK POLİTİKA DEĞİŞTİ”

Belli bir döneme kadar Kürt köylerinin ekonomik ve sosyal yaşamlarının iyi olduğunu söyleyen Mirazê Cemal, 1998’de Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki Karabağ Savaşı’nın başlamasının ardından milliyetçiliğin arttığını ve Kürtlere yönelik olumsuz politikaların baş gösterdiğini ifade etti. Cemal, bu dönemde Erivan Radyosu’ndaki 1,5 saatlik Kürtçe yayınların yarım saate indirildiğini, Riya Teze gazetesinin kapatılmayla yüz yüze kaldığını vurguladı.

Elegez bölgesinde toprağın bereketli olmadığını ve orman bulunmadığını söyleyen Cemal, bu nedenle insanların daha çok hayvancılıkla uğraştığını söyleyerek, “Elegezli gençlerin çoğu hâlâ Rusya’da yaşıyor. Çoğu işsizlik ve parasızlık nedeniyle büyük sıkıntılar yaşadı” dedi.

Cemal, “Köylerde çok kimse kalmadı artık, çoğu başka yerlere göç etti” şeklinde konuştu.

“KÖYLERDEKİLERİN ÇOĞU SADECE KÜRTÇE BİLİYOR”

Öte yandan, insanların günlük yaşamda hangi dili konuştuğu sorusuna yanıt veren Mirazê Cemal, “Elegez köylerinin çoğunluğunda insanlar Kürtçe’den başka bir dil bilmiyor. Gençlerimiz Ermenice ya da Rusça biliyor ama yaşlılar sadece Kürtçe konuşuyor. Örneğin annem ve kız kardeşlerim Kürtçe’den başka bir dil bilmiyordu” ifadelerini kullandı.

1930 yılında yayımlanmaya başlayan ve Sovyetler Birliği’ndeki ilk Kürtçe gazete olan Riya Teze’nin Ermenistan’daki Kürtler için çok önemli bir sembol olduğunu vurgulayan Cemal, 25 yıldır bu gazete çalıştığını söyledi. 

Adem Özgür - K24



Editör: TE Bilisim