Van Barosundan yapılan açıklamada, AİHM 20.11.2018 tarihinde açıkladığı Demirtaş/Türkiye kararında sözleşmenin 5., 18. Ve Ek 1 nolu protokolün 3. maddelerini ihlal ettiği gerekçesiyle Türkiye'yi mahkum etmiştir. Kararda Demirtaş'ın tutukluluk durumuna ayrıca vurgu yapılmış ve tutukluluğun derhal sonlandırılmasına karar verilmiştir. İç hukuk ve tarafı olduğumuz uluslararası mevzuat gereğince kararın derhal uygulanması gerekmektedir.
Türkiye'nin ilk defa 18. maddeden mahkum edildiği karar sonrası siyasi otorite tarafından yapılan "kararın Türkiye'yi bağlamadığına" dair açıklamalar, kararın haklılığını bir kez daha ortaya koymuştur. Söz konusu ihlal kararının uygulanmayacağına dair açıklamalar, kararın kendisinden daha çok vahim sonuçlar doğurabileceğinden açıklamaları endişeyle takip ediyoruz. Yürütme ve iktidar tarafından her ne kadar kararın bağlayıcı olmadığı dolayısıyla uygulanmayacağı dile getirilmekte ise de bu konuda karar verme yetkisi yalnızca bağımsız Mahkemelere aittir. Bu yöndeki açıklamaların ceza kanunumuzda suç olarak düzenlenen yargıya müdahale niteliğinde olduğunun da bilinmesi gerekmektedir.
Avrupa Konseyi'nin Genel Sekreterlik sözcüsü Daniel Holtgen, mahkemenin Demirtaş ile ilgili aldığı kararın Türkiye'yi bağlayacağını belirtmiştir. Nitekim anlaşmanın 46. maddesine göre bütün ülkeler mahkemenin kararlarına bağlıdır. Anayasamizin 90. Maddesi ile de tarafı olduğumuz uluslararası sözleşmeler de kanun hükmündedir.
AİHM, Demirtaş'ın özellikle referandum ve Cumhurbaşkanlığı seçimi gibi iki kritik seçim kampanyası döneminde gerekçe gösterilmeksizin tutuk halinin devam kararı verilmesini çoğulculuğu ve siyasi tartışma yürütülmesini sınırlandırma amacı taşıdığını, bu durumun sadece Demirtaş'ın değil bütün demokratik sistemin tehdit altında olduğunu gösterdiğini ve demokrasi için çok ciddi bir sorun teşkil ettiğini de tespit etmiştir.
Mahkemeler tarafından söz konusu AİHM kararı iyi okunmalıdır. Demirtaş gibi benzer gerekçelerle tutuklu yargılananlar açısından kararın emsal teşkil ettiği ve aynı başvurularda ihlal kararlarının çıkacağından kuşku yoktur. Türkiye aleyhine 18. Maddeden bir daha aleyhe karar çıkmaması için iç hukukun ulusal mevzuata ve uluslararası sözleşmelere uygun kararlar vermesi gerekmektedir.
Demokratik sistemi tehdit eden ve demokrasi için çok ciddi sorun teşkil eden tutukluluk kararının derhal kaldırılarak Demirtaş'ın tahliyesine karar verilmesi gerektiğini, aksi durumun Türkiye için uluslararası arenada telafisi imkansız sonuçlar doğuracağını kamuoyuna saygıyla arz ederiz.
Van Barosu Başkanlığı
