Rota Virüsü Nedir?
Rota virüsü, bağırsak enfeksiyonuna ve ishale neden olan ayrıca yüksek bulaşıcılık oranına sahip bir virüstür. Bu virüs bebeklerde ve çocuklarda ishalin en sık nedenidir.
Rota virüsü her yerde bulunur ve hemen hemen her çocuk 3 - 5 yaşına kadar bir şekilde bu virüsle karşılaşır. Rota virüsü, dünya çapında 5 yaşın altındaki çocuklarda yıllık 220.000’den fazla ölüme sebebiyet vermektedir.
Rota Virüsünden Nasıl Korunalım?
Bütün viral hastalıklarda olduğu gibi düzenli olarak elleri yıkamak gibi hijyen kurallarına uymak rota virüsüne karşı alınabilecek iyi bir önlemdir. Ancak rota virüsü enfeksiyonunu önlemenin en etkili yolu rota virüsü aşısıdır.
Rota Virüsü Aşısı
Rota Virüsü için uygun bir aşı geliştirilmeden önce 5 yaşından küçük çocuk nüfusunun büyük bir kısmına bu virüs en az bir defa bulaşmıştır.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) rota virüsü aşılarının ulusal aşı programlarına mutlaka eklenmesi gerektiğini önermiştir. Aşının ilk dozunun 6 ile 14. Haftalar arasında yapılması önerilmekte.Tüm dozların bebek 24 haftalık olmadan tamamlanması öneriliyor. Ülkemizde rota aşısının 2 ticari formu bulunmaktadır Rotarix ve Rotateq.
Rota virüsü aşısı olan bireylerde, aşıdan hemen sonra mide ağrısı, kusma, ishal, dışkıda kan veya bağırsak hareketlerinde değişiklik görülürse, derhal doktora başvurmak gereklidir.
Belirtiler
Rota Virüsünün Belirtileri Nelerdir?
Rota virüsü enfeksiyonu genellikle virüse maruz kaldıktan sonraki iki gün içinde ilk belirtilerini göstermeye başlar. İlk belirtiler ateş ve kusmadır. Bunu üç ila sekiz gün devam eden sulu ishal izler. Bu esnada vücut büyük oranda su kaybına uğrar.
Enfeksiyonun karın ağrısına neden olduğu vakalar sık görülmektedir. Rotavirüs sıklıkla gösterdiği belirtilere ve yapılan fizik muayeneye göre teşhis edilir.
Tanıyı doğrulamak için bir dışkı örneğinin laboratuvarda analiz edilmesi gerekebilir. Çocuklarda ve yetişkinlerde rota virüsü enfeksiyonu farklı seyredebilir.
Çocuklarda görülen rota virüsü belirtileri arasında, 24 saatten uzun süreli ishal durumu, sık sık kusma, katran gibi bir dışkı, dışkıda kan veya irin bulunması, 40° C'den yüksek ateş, huzursuzluk, uyuşukluk, ağız kuruluğu, özellikle bebeklerde gözyaşı olmadan ağlama, az idrara çıkma olağan dışı uyuklama veya çevreye tepki vermeme gibi bulgular olabilir.
Bu durumlarda acilen çocuk doktoruna başvurulması gereklidir. Başka bir tıbbi sorunu olmayan yetişkinlerde rota virüsü enfeksiyonu sadece hafif belirti ve semptomlara neden olabilir veya hiçbir belirti ortaya çıkmayabilir.
Rota virüsüne dayalı bağırsak enfeksiyonu sırasında nadir de olsa bağırsağın bir kısmı kendi üzerine katlanabilir ve bu hayatı tehdit eden bir bağırsak tıkanmasına neden olabilir.
Rota Virüsü Nasıl Bulaşır?
Rota virüsü ; enfekte olan kişinin dışkısında ilk belirtilerin ortaya çıkmasından birkaç gün önce ve semptomlar başladıktan sonra 10 güne kadar bulunabilir
Virüs bu süre zarfında enfekte olmuş kişinin semptomları olmasa bile kolayca başkalarına bulaşır.
Eğer bir bireyde rota virüsü varsa ve tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkamıyorsa, ya da bir çocuğun rota virüsü varsa ve annesi bezini değiştirdikten ya da tuvaleti kullanmasına yardımcı olduktan sonra her ikisi de ellerini yıkamadıysa virüs hazırlanan besinler, oyuncaklar, mutfak eşyaları, kapı kulpları, kitaplar, uzaktan kumandalar, gözlükler veya kıyafetler gibi dokunulan hemen her şeye bulaşabilir.
Başka bir kişi bireyin yıkanmamış ellerine veya kontamine bir nesneye dokunursa ve ardından kendi ağzına dokunursa, enfekte olabilir. Enfekte olmuş yüzeyler dezenfekte edilmezse virüs haftalarca bulaşıcı kalabilir.
Rota virüsünün farklı alt türleri olmasından dolayı aşı olma durumunda bile enfekte olmak mümkündür. Ancak aşı sonrası enfeksiyonlar veya tekrarlayan enfeksiyonlar daha az şiddetli görülür.
Tedavi Yöntemleri
Rota Virüsü Nasıl Tedavi Edilir?
Rotavirüs enfeksiyonu için spesifik bir tedavi yoktur. Antibiyotikler veya antiviraller rota virüsü enfeksiyonuna yardımcı olmaz. Enfeksiyon üç ila yedi gün içinde kendiliğinden düzelir.
Bebeklerde rota virüsüne bağlı enfeksiyon görüldüyse doktora başvurduktan sonra onun tavsiyesi üzerine sıvı verilebilir. Bebek emzirilerek besleniyorsa emzirilmeye istediği kadar uzun süre devam etmesine izin vermek gereklidir.
Eğer bebek formül ile besleniyorsa yine doktor tavsiyesi üzerine az miktarda oral rehidrasyon sıvısı veya normal formül verilmeli, bebek formülü fazladan sulandırılmamalıdır.
Daha büyük çocuklar dinlenmeye teşvik edilmelidir. Tam tahıllı ekmek veya krakerler, yağsız et, yoğurt, meyve ve sebze gibi ilave şeker içermeyen yumuşak yiyecekler sunulmalıdır. Oral rehidrasyon sıvısı dahil olmak üzere bol miktarda sıvı tüketimi önemlidir.
Rota virüsü kaynaklı enfeksiyon sürecinde gazlı içeceklerden, elma suyundan, yoğurt dışındaki süt ürünlerinden ve ishali daha da ağırlaştırabilecek kötüleştirebilen şekerli yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Kafein, alkol ve ikinci el nikotin tüketimi dahil olmak üzere mideyi tahriş edebilecek her türlü maddeden kaçınılmalıdır.
Su kaybı, yani dehidrasyon rota virüs kaynaklı bağırsak enfeksiyonunun ciddi bir komplikasyonudur. Rota virüsünden kaynaklanan bağırsak enfeksiyonu normal şartlar altında sıvı alımının arttırılması ile evde tedavi edilebilir.
Bazı vakalarda görülen şiddetli dehidrasyon, yani su kaybı ise hastanede intravenöz sıvı alımını gerektirir. Eğer ishal birkaç günden fazla sürerse kayıp sıvı ve minerallerin yenilenmesi için doktor tavsiyesiyle oral rehidrasyon sıvısı kullanılabilir.
