Ekonomik krize paralel olarak ev ve iş yeri kiraları da arttı. Wan’da sadece son bir yıl içerisinde kiralar 4-5 katına çıktı. Geçtiğimiz yıl 5 bin TL olan bir iş yeri kirası 20-25 bin TL’ye yükseldi. 3-4 bin TL'lik ev kiraları ise, 10 bin TL’nin üzerine çıktı. Esnaf da yurttaş da durumdan şikayetçi.
ESNAF DERTLİ
Kira artışları nedeniyle iş yerini kapatma noktasına geldiğini ifade eden Faik Bilek, sadece kiraya çalıştıklarını belirtti. İş yeri kirasının 6 bin liradan 25 bin liraya çıktığını ifade eden Bilek, "Kira mı vereyim, aileme mi bakayım, elektrik, doğalgaz, suya mı çalışayım? Dükkan sahipleri ‘enflasyon yüksek, her şeye zam geldi, ben de kirayı bu kadar yükseltmek zorundayım’ diyor. Yüksek kiradan dolayı iş yerlerimizi kapatmak zorunda kalacağız. Bizim bulunduğumuz sokakta kiralar 6 bin liradan 25 bin liraya çıktı. Herkes kendisine göre zam yapıyor. Ben aylık 25 bin TL kazanamıyorum ki. Kiraya bu kadar ücret ödesem, kendi aileme nasıl bakacağım? Bazen siftah bile yapamıyorum, işler çok durgun. Bu gidişle dükkanımı kapatmak zorunda kalacağım” dedi.
'GİDEREK KÜÇÜLÜYOR, BİTİYORUZ'
Geçen yıla oranla ev ve iş yerleri kiralarına yüzde 600’e varan zamlar yapıldığına dikkati çeken Hacı Civaklı adlı esnaf, "Esnaf kazandığı parayla ancak BAĞ-KUR primini yatırabiliyor ve evine yetecek kadar para kazanamıyor" dedi. Ekonomik krizin tüm kesimleri etkilediğini ifade eden Civaklı, "Özellikle orta ölçekli esnafları baya etkiledi. İnsanların yaşam koşulları zorlaştı. Kendine zaman ayıramıyorsun, gezemiyorsun, çocuklarına vakit ayıramıyorsun, daha çok çalışmak zorunda kalıyorsun. Bugün esnaf evine bir şey alamıyor, kirasını ödeyemiyor. Esnaf şu an çok zor durumda. Esnaf, giderek küçülüyor, güçsüz hale geliyor, bitiyor. Böyle devam ederse kepenk kapacağız. Geçen yıl küçük bir evin fiyatı bin liraydı. Bu yıl 6 ile 10 bin TL’ye kadar çıktı. Daha büyük evlerin kiraları 2 bin TL’den 15 bin ila 17 bin TL’ye kadar yükseldi. Dükkan kiraları da aynen öyle. 2 bin TL olan bir dükkan kirası 15 bin ila 20 bin TL'ye kadar yükseldi" diye konuştu.
‘HER GÜN DÜNDEN BETER'
Esnaf Maşallah Koçak, sorunun sadece kiralarla sınırlı olmadığına işaret etti. Koçak, "Hangisini tutsak elimizde kalıyor. İş yerleri sahipleri zam yapıyor ama onu denetleyen kimse yok. Kiraların altından kalkamıyoruz. Böyle giderse işsizler ordusuna 5 katı daha eklenecek. Bu durum birilerinin umurunda değil. Her günümüz dünümüzden beter. Umut yok. ‘Bu yönetim yanlış, yanlış yönetiliyor’ diyoruz, ama toplum yanlışa doğru gidiyor. Her günümüz yanlış. Bu gün asgari ücretli, evine ağlayarak gidiyor. İnsanlar, 5 TL’ye yediği dürümü bu gün 40 TL’ye yiyemiyor. Çocuklarıyla çarşıya çıkamıyor. Daha başımıza ne gelsin?” tepkisinde bulundu.
‘İŞ YERİ SAHİBİ DE KİRACİLAR DA HAKLI'
Geçmiş dönemlerde kiraların sözleşmelere göre arttığını söyleyen bir diğer esnaf Azat Karakuş ise, durumun değiştiğini söyledi. Karakuş, iş yeri sahiplerinin ekonomik krize ve ürünlere gelen zamlara göre zam yaptığına işaret ederek, "İş yeri sahibi de biz kiracılar da haklı. Milletin alım gücü çok çok düşmüş. Bizi ayakta tutan İranlı turistlerdir. Gidişatımız gerçekten hiç iyi değil. Her gün işyeri sahibi kirayı ne kadar yükseltecek diye düşünüyoruz. Kiram şu an 8 bin ama 3 ay sonra ne kadar yükselecek bilmiyorum. Kirayı, yağ, şeker ve un fiyatları belirliyor. Bunlar ne kadar yükselirse, kiramız da o kadar yükselecek" ifadelerini kullandı.
‘ARTIŞ İŞSİZLİĞE GÖRE BELİRLENMELİ’
Kirada oturan Harun Akın adlı yurttaş da kira artışlarından dertli. Kira artışlarının işsizlik ve asgari ücrete göre yapılmasını isteyen Akın, şunları söyledi: "Asgari ücretle çalışan bir insan, ev kirasını nasıl ödeyecek? Kenar mahallerdeki evler bile 3 ile 4 bin TL arasında. Asgari ücretle çalışan bir insan, ev kirasını verse, ailesine nasıl bakacak? Bu şartlarda yaşamak imkansız. Ev sahipleri bile insanlara evini kiraya vermeye çekiniyor. Wan’da insanlar çok büyük sıkıntılar yaşıyor." MA
