ÇİRKİN AGA KIZININ DESTANSI TÜRKÜSÜ "SERAYÉ" ...

'Serayé' türküsünü çoğumuz dinlemişizdır.

Hani şu çıplak sesi ile bir başına büyük bir orkestra olan Rahmetli Şakıro'nun dillendirdigi şarkı.

Ya da kürt müziğinin efsane sesi Delil Dilaner'in muhteşem yorumuyla dinlediğimiz türkü.

'Serayé...'

Rahmetli nasıl anlatıyordu Serayé?

"Xizêma pozê Seraya Mamed Axa zîvê zelal e,"

(Mamed ağa'nın kızı seraya'nın burnundaki hızma saf gümüştendir. "

Ďelil ise Seray için şunları söylüyor.

"Lê lê muhibê! Bila li me nehata sira sibê,

Bîna bayê gulann…

Ez ji te re sond bixwim bi ser me de guregur eee… "

(Keşke gelmeyeydi sabah soğukları.

Lakin yemin ederim ki üzerimizde gürlüyor."

Şakiro ve Delil'in seslendirdiği,seraye ye atfedilen methiye ve övgü dolu sözleri kim yazıyor?

Mamed ağa'nın divanında kalan dengbej ...

Mamed aga kimdir?

Mamed aga;

Zêtka (Ağrı Eleşkirt) Şadilerinin o zamanki yöneticisi yani Ağasıdır. 12 Şadiyan köyü bulunmaktadır yörede. Onun döneminde bilinen en önemli olaylardan bir tanesi “Şerê mezın” yani Şadî ve Dimîlî Aşîretlerî arasindaki çatişmalardir. Birbirlerinden maalesef çok adam vurmuşlar.

Peki Serayé kimdir?

Dedik ya .

Serayé Mamed ağa'nın kızıdır.

'Ağa kızı 'demek ,dünya güzeli,cesur ,gençlerin gönlünü fetheden demektir.

Lakin Serayé bu özelliklerin hiçbirine sahip değildir.

Ama aga kızı ya...

Ağa,namına leke sürer mi?

Mümkün değil.

Mamed aga ,divanhanesinin emektar dengbejini çağırır ve der ki "Serayé üzerine öyle bir türkü derleyeceksin ki seraye'nin güzelliği ve nami

tüm aşiretler arasında duyulsun..

Aksi halde seni öldürürüm."

Emir kesin ve büyük yerden.

Gariban dengbej çaresiz kabul eder ve haftalar aylar süren çalışma sonunda Serayé adına bir türkü derler .

Divana gelip mamed ağaya okur ve ödülünü alır.

Türkünün 100-150 Yıl öncesinde derlendiği rivayet edilir

Serayé adina derlenen türkünün hikayesine bir virgül koyup dengbejin sesine kulak verelim.

Serayêêêê!

Lê lê muhibê! Bila li me nehata sira sibê,

Bîna bayê gulann…

Ez ji te re sond bixwim bi ser me de guregur eee…

Xizêma pozê Seraya Mamed Axa zîvê zelal e,

Bi zêr kil dane.

Tu bala xwe bidê –vê sivingê-

Bayê kurr û bayê şerq û bayê xerb û bayê çep û rast,

Bayê Bolukbaşiyê lê dixe,

Di poz de dere-tê, vedigere wa dizivire…

Gelî gundî û cînarno! Gilî, gazin û loman ji min nekin;

Bila yeka fenanî Seraya Mamed Axa dosta meriv be,

Li civatê mezin…

Hespa meriv beza be, şûrê meriv birra be,

Tu dêhna xwe bidê vê sivingê malxirabo!

Kum û kolozê meriv bi ser çatê biriyan de mê û xwar be,

Tu dêhna xwe bidê vê sivingê

Dosta meriv sertacî hemû dostan be.

Yeka fenanî Seraya Mamed Axa dosta meriv be,

Li civatê meriv rûnê,

vê sivingê di nav civatên mîr û hakiman de,

Her kes meth û senayê dosta xwe bide,

Meriv ji xwe re methê Seraya Mamed Axa bide,

Di nav heval û hogiran de qanatê meriv vebe,

Ji xwe re pê bifire.

Serayêêê, Serayêêê…

&&&&&&&&&&*&&&&

Dengbejin Serayé adına derlediği türkünün adeta bir edebî eser olduğunu anlamışsınızdır.

Ne diyor dengbej?

"Keşke seray gibi biri insanin dostu ,sevgilisi olsun.insan aşiret meclislerinde oturup övgü ve gururla ondan bahsetsin. "

Türkü kısa sürede Kürdistan coğrafyasında yayılıyor.

Türküyü dinleyen aşiret ağaları,eşlerini ve bekar gençlerini alıp mamed Ağanın çadırına akin ediyor.

Mamed aga ise bu ilgiden fazlasıyla hoşnut oluyor.

Peki dengbej türkünün devamında ne diyor.

Haydi gelin dinleyelim.

"Welle rabe qolê zêran bikute -vê sivingê-,

Pêşiya navikan keve li vê kofiyê,

Malxirabê cotê elbê toqatî avêtiye,

Zendê zer badayî,

Ji kêfê re dimeşiya ser kaniyê.

Ez evdalê Xwedê ji eşqa dilê rezîl re rabûme,

Min ê qasekî xwe berdabû pêşiyê.

Min ê destê xwe dabû destan,

Devê xwe kirî xal û xetê,

Gerdena zer, dev û lêvê şekirî,

Yanaxê ehmedî, şê û şêbiskê di şê."

Türkü uzadıkça,methiye dolu sözcükler adeta erotizmle harmanlanıyor.

"Min ê destê xwe dabû destan,

Devê xwe kirî xal û xetê,"

"Elinden tuttum.dudaklarimi gerdanina kiltledim"

Ve dahası..

"Gerdena zer, dev û lêvê şekirî,

Yanaxê ehmedî, şê û şêbiskê di şê."

"Sarı gerdanlı,seker-bal dudaklı.ehmedi yanaklı (sanırım elma cinsinden sözetmiş)

Serayé dahi bu sözlerin kendini anlattığına inanmamış ama aga kızı ya,bozuntuya vermemiş.

Dengbejlerin şahı ŞAKIRO ve Delil'in doyumsuz yorumuyla dinlediğimiz Serayé türküsü devamla şöyle bitiyor.

"Gelo de xanimê, de xatûnê, de zeriyê,

Tu dêhna xwe bidê gelo ji gavê din de…

Kê dîtiye kê bînaye…

Yeka fenanî Seraya Mamed Axa dosta meriv be,

Bi ser derd û kulan re bi destan bigrî bibî ser hêviyê…

Gelo de xanimê, de xatûnê, de zeriyê,

Tu dêhna xwe bidê gelo ji gavê din de…

Kê dîtiye kê bînaye…

Yeka fenanî Seraya Mamed Axa dosta meriv be,

Bi ser derd û kulan re bi destan bigrî bibî ser hêviyê…

Serayêêêê, Serayêêêê…

Lê lê muhibê! Bila li me nehata sira sibê,

Bîna bayê gulann…

Ca tu bala xwe bidê,

Payîza welatê me Serhedê hatî,

Gelo –vê sivingê- daran pelên xwe diweşin,

Bi daran ve nema pelê çilo…

Ez ê tu nifiran li bejna –vê sivingê- Seraya Mamed Axa nakim,

Gelî gundî û cînarno –vê sivingê-,

Hêvî û gumanê min heye ji Xaliqê Alemê,

Rebbê jorîn, padişahê pirr adil;

Çi êş û êşûka bedena Seraya Mamed Axa heye,

–vê sivingê-, hêvî û gumanê min heye ji Rebbê jorîn,

Belkî –vê sivingê-,here bedena sêwî Sulo..

Ax Serayêêêê!

Tu rabe –vê sivingê- bejna zirav bide şitavê,

Qolê zêran bikute ber kofiyê.

Cotê elbê toqatî avêtiye,

Zendê zer badayî,

Ji kêfê re dimeşiya ser kaniyê.

Ez evdalê Xwedê rabûm ji kedera dilê rezîl re,

Min ê vê sibengê ji eşqa dilê rezîl re,

Di nav der û cînar û gundî û maliyan de,

Xwe avêt pêşiyê.

Min ê bala xwe berdayê vê –vê sivingê- malxirabo,

Gelo ramûsanê keremkirî,

Ji dev û lêvê şekirî, yanaxê ehmedî,

Terzê di hakimî, şemlê bi erebî,

Xal û xetê di gerdenê, xebxebkê ber guharan.

Dev û lêvê şekirî, malxirabê gerdena te zeriyê..

Tu bala xwe bidê –vê sivingê-

Kê dîtiye kê bînaye;

Yeka fenanî Seraya Mamed Axa dosta meriv be,

Di dêrisê gundan de, meriv–vê sivingê- malxirabo,

Bi destan bigre çend rojekan, bibe ser hêviyê…

Serayêêêê!

Zêtka/Eleşkirt Belgabaşa (Bölükbaşı) köyünde ikamet eden Mamed Ağa’nın kızı Seraye adına derlenen türkü böyle sonlanıyor.

Stranın bölgede duyulması ile, bu sese aşık olan genç erkekler Serayê’ye de ister istemez aşik oluyorlar. Mamed Ağa’nın kapısına gelip, kızına talip oluyorlar.

Bütün Masallarda olduğu gibi, bu hikayenin de mutlu sonla bitmesi gerekiyor ya..

Lakin Serayé hikayesinin mutlu sonla bitip bitmediği muallak.

Buna dair herhangi bir bilgi belge yok.

Umarım Serayé istediği aşkı yakalamıştır.

Bir kez daha bu parçayı dinlemenizi şiddetle tavsiye ederim