20 yıllık Van Organize Tarım İşletmeleri A.Ş.’nin 4.000 dönümlük verimli arazisi, üzerindeki yatırımlarla birlikte, 24 yıllığına ve yıllık brüt 5 Milyon TL gibi komik bir bedelle, Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Birliğine verildi!
İnsanın içi acıyor… Bu kadar da olmaz…
Bu, altın tepside sunma durumunun izahı nasıldır, açıkçası çok merak ediyorum!
*****
Önce VOTAŞ nedir, kısa bilgi vereyim. Nasıl doğdu, neler yaşadı, bugünkü varlıkları nelerdir?
Van Ticaret Borsası (VANTB), 2005 yılında Erciş Karayolu’nun 20’inci Km’sindeki 9.500 dönümlük araziyi, uzun uğraşlar sonucu Milli Emlak’tan 1 Milyon 700 Bin TL bedelle satın aldı. Aynı yıl VANTB ve iş insanları tarımsal-hayvansal üretim yapacak 30 ortaklı, 60 hisseli VOTAŞ’ı kurdu. Arazi 2 Milyon TL karşılığında, 49 yıllığına VOTAŞ’a kiralandı.
Bir süre sonra, Sarımemet Barajı’ndan gelen ve araziyi yatay olarak ikiye bölen kanalın üst kısmındaki 5.500 dönüm, sulanamadığı için VANTB’ye geri verildi. Faaliyet alt kısımdaki 4.000 dönümde devam etti.
4000 dönümün, 100 dönümüne, 1000 Baş’lık besi ahırları, sağımhane, doğumhane, genç hayvan ünitesi inşa edildi, gübre çukuru açıldı. Avusturya’dan 700 büyükbaş hayvan getirildi. Kalan kısımlarda yem bitkisi yetiştirildi.
2700 dönümün üzerinde gezinen, etkili bir sulama sistemi olan “Pivot Sulama Sistemi” kuruldu. Öz sermaye + kredi + teşviklerle toplamda 20 Milyonluk yatırım gerçekleşti. 10 yıl geçti, 2016’da şap hastalığı hayvan ölümlerine sebep olunca, işletme finans krizine girdi. Görüşmeler sonucunda Van Büyükşehir Belediyesi, Van’da tarım-hayvancılığı geliştirmek üzere 16 Milyon TL bedelle VOTAŞ’ı satın aldı.
Birkaç ay sonra Büyükşehir Belediyesine Kayyum atandı. 2017 Ekim ayında VOTAŞ satışa çıkarıldı. Van Ticaret ve Sanayi Odası talip oldu. 19 Milyon 510 TL bedelle VANTSO iştiraklerinden Van Asya Tarım Hayvancılık A.Ş.’ye geçti.
60 olan hisse sayısı 2100’e bölündü ve 2040 hisse halka arz edildi. Bu satıştan elde edilen parayla Belediye’ye ödeme yapıldı. (Arada bazı nahoş durumlar da oldu, konu uzamasın diye girmedim.) VOTAŞ bu işlemle en az 1, en çok 335 hissesi olan “125 ortaklı” 2100 hisseli yeni bir şirkete döndü. Yeminli Mali Müşavir ve bağımsız denetçiler, her bir hissesine 145.000 TL değer biçti. Günümüz ederi 151.000 TL. Toplamda 317 Milyon 100 Bin TL.
*****
Yoluna devam eden VOTAŞ’ın bu gün;
1) 3500 dönümünde yem bitkileri yetişiyor. 2024’te 1.175 ton ürün, 10 Milyon TL ciro elde edildi. 2025 sonunda 13-14 Milyon TL’ye çıkması bekleniyor. Buradaki gezici sulama sisteminin günümüzdeki değeri en az 35-40 Milyon.
2) 250 dönümünde meyve veren 25.000 adet elma, nektarin ve erik ağacı dikili. Geçen yılki dolu yağışına rağmen 500 ton hasat alındı. Yaklaşık 13 Milyon TL ciro elde edildi. Bu yıl hasadın 800 tona çıkması bekleniyor.
3) 150 dönümünde biber, domates, salatalık, yeşil fasulye, kavun ve karpuz yetiştiriliyor. Buranın cirosu yıllık ortalama 7 Milyon TL civarı.
4) Kalan 100 dönümde ise, süt sığırcılığı, besicilik yapılmak üzere yukarıda bahsettiğim ahır, doğumhane gibi bölümler var. Ancak faaliyet yok. Maliyetler astronomik seviyelere çıkınca hayvancılık durudurulmuş…
*****
İşte bu VOTAŞ, kısa süre önce, akıllara zarar bir şekilde yıllık 5 Milyon TL gibi komik bir rakamla, Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Birliğine 24 yıllığına kiraya verildi. Üstelik sözleşmeye akıllara zarar bir madde konuldu, TEFE-TÜFE ne kadar yüksek olursa olsun, yıllık zam yüzde 18’i aşmayacak! Altın tepside sunmak değil de, nedir bu?
Şöyle bir hesap yapalım; yıllık vergiler, muhasebe ve idari personel giderleri ödendikten sonra en çok 3 Milyon TL girecek VOTAŞ’ın kasasına. En iyi ihtimalle meyve ağaçlarından elde ettiği kârın üçte biri.
Açıkçası bu durumu mantıklı bir yere oturtmak imkansız. Bırakın VOTAŞ’ın değerini, 20 yıllık birikimlerini, ağaçlarını, sulama sistemini, bugün “herhangi bir köyde 4.000 dönüm boş bir tarlayı bu şartlarda 24 yıllığına kiralamak mümkün mü?” diye sormak istiyorum? Olacak iş mi?
*****
Gelelim madalyonun öbür yüzüne: “Kesin mahkemeye gidilir ve iptal olur” diye yazmadığım bu protokol, esasında 2 ay önce imzalandı. VOTAŞ Yönetim Kurulu üyeleri toplantı günü saatlerce direndi-itiraz etti, salonu terk edenler oldu, fakat sonunda istemeye-istemeye imzalamak zorunda kaldı. 125 ortağın büyük bölümünün durumdan halen haberi yok. Olanların da rıza göstermediği halde bürokrasi korkusundan itiraz edemediğini biliyoruz. Van’da bu işi bilen otoriteler ise üç maymunu oynuyor.
Protokole göre; Kırmızı Et Üreticileri Birliği, ucuza ele geçirdiği VOTAŞ arazisinde 24 yıl besi sığırcılığı yapacak. Düve üretim merkezi kuracak. Büyükbaş hayvan yetiştirerek Van’a ve dış piyasaya kırmızı et satacak. Ancak bunun bile hangi tarihlerde ve hangi seviyelerde yapılacağı sözleşmede yok. Keyfe keder yani.
Diyelim ki, samimiler. Hâli hazırda besi ahırları, sağımhane, doğumhane, genç hayvan ünitesi ve gübre çukuru bulunan 100 dönüm dururken, ağaçlık, sebzelik alanları da Kırmızı Et Üreticilerine vermek de nedir?
*****
Ayrıca sormak isterim, devir için ısrarcı olduğu bilinen kamu otoritesi, acaba altına girdiği vebalin farkında mı? Yılların emeği, yüzlerce milyonluk makine ekipman, binalar, sulama sistemi, on binlerce meyve ağacını, net 3 Milyon TL’ye, 24 yıllığına, % 18 sabit artış ile devrettirmek ne kadar vicdanidir. 5 yıl sonra bu parayla 1+1 bile satın alınamayacağı öngörülememekte midir? Yeni zilyet, bedavadan ele geçirdiği bu yatırımı ne derece koruyacak, ne halde teslim edecektir?
Van’a yatırım yapmaya son derece hevesli olduğu anlaşılan (!) Kırmızı Et Üreticileri Birliği için neden kendi alt yapısını inşa edeceği aynı yörede veya Gevaş’ta, Gürpınar’da bir arazi tahsis edilmemektedir? Vanlının malı-mülkü bu kadar mı değersizdir!
Bu olacak iş mi?
Dilerim bu yanlıştan dönülür. Bu işin vebali büyük, iler tutar yanı yoktur...
